Belangrijkste elementen uit "De Belgische Unie Bestaat Uit 4 Deelstaten"

Belangrijkste elementen uit
“de Belgische Unie bestaat uit 4 deelstaten”
door Johan Vande Lanotte

1 Gevolgen van de defensieve houding van partijen

De publieke opinie wordt in grote mate bepaald door deze houding. Zo denken de Vlamingen dat het Grondwettelijk Hof besloten heeft dat BHV moet gesplitst worden. (Niet waar, het GH heeft geoordeeld dat er een oplossing moet komen voor het probleem BHV, splitsing is niet de enige mogelijkheid).
Verder denken de Walen dat elke overheveling van bevoegdheden automatisch een verarming betekent voor hen.

“En misschien zou het ook geen kwaad kunnen als we het begrip compromis, wat mensen trouwens iedere dag in hun eigen leven - thuis en op het werk- toepassen, even uit het verdomhoekje halen.”

Een hervorming is trouwens geen garantie op beterschap. “De staatshervorming is geen wondermiddel dat alle ziektes oplost.”


2 Nieuwe doelstellingen vergen nieuwe middelen

“De Vlaamse beweging was in eerste instantie een beweging die culturele ontvoogding nastreefde. Maar gaandeweg zijn de Vlaamse eisen veranderd. Niet alleen de economische ontwikkeling komt sterker naar voor (daar zijn de gewesten geschikt voor), maar ook de sociale rechten : uitkeringen die mensen uit de sociale zekerheid halen of die er nauw bij aansluiten. De vraag tot defederalisering van de gezinsbijslagen en de ziekteverzekering zijn hier typische voorbeelden van, voor sommige horen daar ook de werkloosheidsuitkeringen bij.”

Door die nieuwe richting botsen we op de grenzen van ons huidige model. Cultuur, onderwijs, dat zijn domeinen waar je in Brussel een apart beleid rond kan voeren. Sociale rechten zijn dat niet. Een verschillende kinderbijslag voor inwoners van hetzelfde gewest, naar gelang un taal of achtergrond? Dat krijg je aan geen enkele rechtbank verkocht, er zal sowieso protest komen vanuit de EU, onder meer op basis van het Europees Verdrag voor dde Rechten van de Mens. Ook bijvoorbeeld het jeugdsanctierecht kan je niet opsplitsen in Franstalig/Nederlandstalig.

“Het succes van de Vlaamse beweging leidt er toe dat zij voor Brussel een nieuw en aangepast model moet uitwerken, anders kan dit succes niet in realisaties omgezet worden. De nieuwe staatstructuur zal dus niet meer gebouwd zijn op drie gemeenschappen en drie gewesten, maar op vier deelstaten: Vlaanderen, Wallonië, Brussel en de Duitstalige kantons. De bevoegdheden zullen niet overal dezelfde zijn, de bestuursregels zullenverschillen. Maar ze zullen alle vier volwaardige deelstaten zijn.”


3 Federale staat, confederale staat, of iets anders?

“Een Unie betekent dat er duidelijke taakstellingen zijn op de verschillende niveaus (dit is nu een duidelijk mankement: voor de gewesten en gemeenschappen is er een taakstelling, niet expliciet voor de federatie), afzonderlijke financiële verantwoordelijkheid en duidelijke regels hoe de unie en de deelstaten zich tot elkaar verhouden.”


4 Territorialiteit en solidariteit

Het Grondgebied Vlaanderen moet worden gerespecteerd. In Vlaanderen is het Nederlands de voertaal, en dat blijft zo, al hebben minderheden uiteraard ook hun rechten. In dit Nederlandse taalgebied is Vlaanderen “exclusief bevoegd.”

Gezien de grotere nadruk om ook uitgaven uit de sociale zekerheid over te hevelen, moeten we nagaan in hoeverre dat binnen het solidariteitsprincipe mogelijk is. Logisch lijkt mij dat de financiering op het niveau van de Unie blijft en dat de Unie ook de uitgaven in de sociale zekerheid blijft beheren, tenzij wanneer die uitgaven op een geobjectiveerde manier over de deelstaten kunnen worden verdeeld. Wat de gezinsbijslagen betreft is dat mogelijk en dat zou ook inzake de ziekteverzekering kunnen. Voor pensioenen en werkloosheidsuitkeringen bijvoorbeeld is dat niet het geval.


5 conclusie

De kerntaken van de Unie zijn:


Defensie.

Buitenlands beleid en ontwikkelingssamenwerking.

Migratie en asiel.

Veiligheidsbeleid.

De financiering van de sociale zekerheid en het verzekeren van de financiële houdbaarheid

van dit stelsel.

Het beheer van de uitgaven in de sociale zekerheid (bv. de pensioenen) met uitzondering

van die onderdelen waarvan de middelen op een geobjectiveerde manier aan de

deelstaten worden toegewezen (bv. gezinsbijslagen).

De financiering van de deelstaten, voor dat deel waarvoor ze geen eigen fiscale

bevoegdheid hebben.

Het garanderen van de minderheidsrechten.

Het garanderen van de economische monetaire unie.

De coördinatie van de internationale, in hoofdzaak Europese verplichtingen.



De kerntaken voor de deelstaten zijn:


De bestaande bevoegdheden van de Gemeenschappen en Gewesten die verder

gehomogeniseerd worden, onder andere:

- onderwijs

- welzijn

- infrastructuur

- milieu

- cultuur

- ruimtelijke ordening

- het lokaal bestuur

-Aangevuld met het volledige economische en werkgelegenheidsbeleid.

-Justitie.

-Het beheer van de uitgaven in de sociale zekerheid, waarvoor de middelen objectief

toewijsbaar zijn (bijvoorbeeld de gezinsbijslagen).

-Het bepalen van de inkomsten via autonome fiscale bevoegdheid.


“De deelstaten zullen asymmetrisch georganiseerd worden, zoals dat ook in andere landen gebeurt, de bevoegdheid van Vlaanderen in Brussel voor de Nederlands cultuur, onderwijs en welzijnsinstellingen is er een voorbeeld van. De Duitse deelstaat zal anders geconcipieerd worden dan bijvoorbeeld de deelstaat Vlaanderen.

Ten slotte benadruk ik dat het luik Politieke Vernieuwing geen aanhangsel mag zijn. Meer bepaald de omvorming van de Senaat tot een niet-permanent orgaan is essentieel. Het is ten slotte ook mijn overtuiging dat samenvallende verkiezingen staatkundig en grondwettelijk weliswaar een vreemde constructie zijn, maar voor de stabiliteit van ons politiek bestel en dus voor de welvaart van de inwoners van essentieel belang.”